عیش مدام
در ستایش بیسوادی
احتمالا در نظر شما هم برای وقتگذرانی آخرین کار فلسفه خواندن یا غوطه خوردنی فلسفی در مسائل عمده جهانی است. فلسفه بافی و فلسفهخوانی در کشور ما بهطرز اعجابآوری برخلاف تصور معروف کار جوانهاست. پس از سنی به بعد هم فلسفه گویا به درد نمیخورد و جز اخبار، عمیق شدن در سیاست و معضلات جهانی کسلکننده است.
فارغ از اینها اصلا شاید شما علاقهای به فلسفه و تأملات فرهنگی نداشته باشید و هیچگاه چشمتان هم به گفتوگوهای سقراط و رسالات افلاطون نیفتاده باشد. تازه این نوشتهها در کنار گفتارهای عملیتر فیلسوفان دوران کهن اسامی جذابی دارند؛ همچون فایدون، ضیافت، کلیپاس، درباب دوستی و... شما به معاصرین و مدرنها که میرسید کسل کنندگی از اسم شروع میشود تا نتیجه فیلسوف از جهان و معنا و روندی که طیمیکند. یک عالم اسم دهن پر کن اما خوابآلود که با صدای بلند میگوید مرا نخوان.
انسان سنش از عددی خاص میگذرد و اعضای بدنش به صدا میافتد با پدیدههای واقعیتر و ملموستری روبهرو میشود. واقعیت چنان هجوم میآورد که فلسفه مجال نقادی و تنظیم آن را نمییابد. سخت میتوان آدمها را مجبور به خواندن کرد مگر از برای سرگرمی یا ضرورت. سرگرمی که در نگاهی کلی و نهچندان دقیق کار عزیز رمان، سینما و سریال است. اما ضرورت را نیازها و الزامات فردی، اقتصادی و امنیتی میسازد. ضرورت خواندن کتبی در باب آموزش زبان انگلیسی یا سودآوری یا سلامت. البته ضرورت دانستن ریشه آنچه به سرمان میآید بخش دیگری از ماجراست که نکته مورد تأکید این نوشته هم هست.
آن فهرست اسمهای خشک و توصیفی را که به یاد دارید، حالا در مقابل آنها تصور کنید نام کتابی «در ستایش بیسوادی» باشد. نمیتوان چنین عنوانی را نادیده گرفت و اگر روی کتابی باشد آن کتاب را ورق نزد. میماند مساله ضرورت که این کتاب استثنائا نکته ضروری فراوان دارد. از تجملگرایی مدرن بگیر تا مهاجرت و جنگهای داخلی خونآلود مدرن، از کلانشهرهای توسعه یافته تا قبیلهها و فرق خاورمیانه. مجموعه مقالات کتاب «در ستایش بیسوادی» نوشته هانس ماگنوس انسنس برگر با ترجمه روان، محمود حدادی زبانی پرطنین و بینش متفاوت و هیجانانگیز در نگاه به همه مفاهیم پیشساختهای دارد که درباره موضوعات مهم معاصر میتوان خواند. بازیگوش، واکاو، فلسفی و بسیار انضمامی.کتابی که داعش و بنیادگرایی، ترور و خشونت شهری در غرب، فکر عجیب مهاجرت را که در ذهن خودتان، همسایه، همشهری و... وول میخورد، در بر میگیرد.
آیا این حرفها ضروری نیست؟ اگر این مهمترین مسائل را با زبانی جذاب و سرگرمکننده بخوانید، بیشتر از یک شام خوردن در بیرون لذتبخش است. بله میدانم جواب من هم منفی است اما مگر کتاب را از نوع سرگرمکننده و خیلی سادهاش هم که باشد میتوان با همبرگر یا کباب برگ مقایسه کرد؟ بله من هم دومی را ترجیح میدهم، اما وقتی همبرگر را با لذت میخورم که این کتاب را برای لم دادن بعدش و شب زندهداری یک پنجشنبه شب خوش و شکم سیر، در دست داشته باشم.
http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/1623296800035588827